معانی تمثیلی آب در تعلیم دائویی: نظرگاه طریقت اسلامی

دو تعلیم طریقتی در دو سنّت شرق دور و اسلام، یعنی آیین دائویی و تصوف، دربارۀ معانی تمثیلی آب تعالیم قابل قیاس بسیاری دارند. اگرچه با اتّخاذ نظرگاه‌های مختلف، جوانب متفاوت این تمثیل را لحاظ کرده‌اند، تعالیم مذکور پیرامون مفهوم حیات، به مقاصد قریب و اشارات متناظر می‌رسند. آب اوّلاً نمودار منبع حیات است که معاً و علی‌السویه مشتمل است بر همه مقدورات ظهور و بذر حیات همه چیز. در این معنی رمز آب به عنصر اعظم و عرش حیات در تعلیم ابن عربی اشاره می‌کند که همسنگ است با مرتبۀ غرقه‌گاه محجوب (هوئِن‌لوئِن) آب در مقام نخستین تجلّی واحدیت بزرگ (تای‌یی) در تعلیم دائویی. این آبِ ازلیِ مرتبۀ لاظهور در مراتب ظهور نیز با همان کیفیت متجلّی است. در این نوشته، پس از نگاهی مختصر به وجوه تمثیلی مختلف آب در تصوف و تبیین جایگاه حیات در آیین دائویی، از نظرگاه تصوف به معانی عمدۀ تمثیل آب در تعلیم دائویی می‌پردازیم.